Ozon Tabakasındaki Delik, Brezilya'nın Üç Katı Boyutuna Genişledi
Antarktika'daki ozon deliği, Brezilya'nın üç katı genişliğine erişti; ancak bu, endişe için bir sebep olarak görülmüyor.
Antarktika üzerindeki ozon tabakasının her yıl mevsimsel değişikliklerle büyüyüp küçüldüğü bilinmektedir. Ancak bu yıl, bu deliğin beklenenden çok daha büyük bir alana yayıldığı tespit edildi. Son verilere göre Antarktika'daki ozon deliği, Brezilya'nın yüzölçümünün üç katına eşit olan yaklaşık 26 milyon kilometrekarelik bir alana ulaştı.
Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Copernicus Sentinel-5P uydusu tarafından yapılan gözlemler, ozon deliğinin 16 Eylül 2023'te tarihinin en büyük seviyelerinden birine ulaştığını doğruladı. Önceden kaydedilen en büyük ozon deliği 2000 yılında 28,4 milyon kilometrekareyle tespit edilmişti.
Ozon, atmosferde doğal olarak bulunan ve yeryüzündeki yaşamı güneşin zararlı ultraviyole ışınlarından koruyan bir gazdır. 1985'te Antarktika üzerinde büyük bir ozon deliği keşfedildi ve bu durum, freonlar da dahil olmak üzere insan yapımı bazı kimyasal maddelerin etkisiyle ortaya çıktığı anlaşıldı. Bu maddelerin kullanımı uluslararası anlaşmalarla sınırlanarak ozon tabakasının iyileşmesine katkıda bulunuldu ve bu deliğin durumu sürekli olarak izlenmeye başlandı.
2050 yılına kadar tamamen iyileşebilir
Ozon deliği, rüzgarlar ve stratosferdeki sıcaklık değişiklikleri gibi mevsimsel etkenlere bağlı olarak genellikle Eylül ortası ile Ekim ortası arasında en geniş boyutlarına ulaşır. Ancak bu yıl, bilim insanları ozon deliğinin Ağustos ayından itibaren beklenenden daha hızlı büyüdüğüne dikkat çekiyor. Copernicus Atmosfer Gözleme Servisi'nden Dr. Antje Inness, “2023 yılında ozon deliğinin genişlemesi sıradışıydı ve bu, uzun yıllardır gözlemlediğimiz bir durum değil” şeklinde konuştu.
Bazı uzmanlar, bu hızlı büyümenin sebebinin Ocak 2022'de gerçekleşen ve atmosfere büyük miktarda su buharı bırakan Hunga Tonga volkanik patlaması olduğunu düşünüyor. Bu su buharının, ozon tabakasını zayıflatan kloroflorokarbonlar (CFC'ler) ile reaksiyona girmesi sonucu ozon tabakasının daha hızlı incelmesine neden olabileceği belirtiliyor.
Ancak tüm bu mevsimsel değişimlere rağmen, genel bir iyileşme trendi gözlemleniyor. ESA'dan Claus Zehner, “Montreal Protokolü'nün getirdiği yasaklar sayesinde, insan kaynaklı ozon tabakasını incelten maddelerin kullanımı azaldı. Bu nedenle bilim dünyası, ozon tabakasının 2050 yılına kadar eski sağlıklı haline döneceğini öngörüyor” ifadelerini kullandı.
