İsrail'in Gazze'de Kullandığı Fosfor Bombası: Ne İşe Yarar ve Neden Uluslararası Yasaklarla Karşılaşıyor?

İnsanoğlu, var olduğu andan itibaren çeşitli nedenlerle savaşlarla tarihini şekillendirdi. Ancak bu savaşlar, teknolojinin ilerlemesi ve modern silahların geliştirilmesiyle birlikte çok daha korkunç bir hal aldı. Coğrafyamızda son dönemlerde İsrail ve Filistin arasında alevlenen çatışmalara tanıklık ediyoruz. İki taraf da askeri ve sivil anlamda büyük kayıplar veriyor. Çatışmalarda, İsrail'in Fosfor bombası kullandığı, uluslararası camiada büyük bir endişe yarattı. Peki, bu bombalar nedir ve ne gibi etkileri vardır? Fosfor bombasının özelliklerini yakından inceleyelim.

Fosfor Bombası Nedir ?

Fosfor bombası, içerisinde beyaz fosfor adlı kimyasal maddeyi barındıran, özel olarak tasarlanmış bir silahtır. Fosfor, havayla temas ettiğinde spontan olarak yanma özelliğine sahip olup, oldukça yüksek sıcaklıklarda (ortalama 800-2500 derece arasında) alev alır. Bu yanma sırasında yoğun duman ve parlak alevler üretir.

Fosfor bombalarının temel özelliği, patladıklarında bıraktıkları yüksek ısı ve dumanın yanı sıra, sıvı veya katı fosfor kalıntıları oluşturmasıdır. Bu kalıntılar, temas ettiği her yüzeyde yanarak ciddi hasara ve yanıklara sebep olabilir. Özellikle insan derisiyle temas ettiğinde derin yanıklara yol açabilir.

Fosfor bombalarının patlaması, çevresinde ciddi yangınlar başlatabilir ve bu yangınlar sivil yapıları, bitki örtüsünü ve hayvanları ciddi şekilde etkileyebilir. Beyaz fosforun insanlar üzerindeki bu yıkıcı etkisi nedeniyle, fosfor bombalarının sivil alanlarda kullanılması büyük eleştirilere sebep olmaktadır.

Uluslararası hukukta, sivilleri doğrudan hedef alan veya sivillere orantısız zarar veren silahların kullanılması yasaktır. Bu bağlamda, fosfor bombalarının kullanımı, sivil bölgelerde ve sivil nüfusa yönelik olarak yapılırsa, Cenevre Sözleşmeleri ve diğer uluslararası anlaşmalara aykırı kabul edilir. Dolayısıyla birçok ülke bu silahın kullanımını ya tamamen yasaklamış ya da ciddi şekilde sınırlamıştır.

Beyaz Fosforun Askeri Kullanımı

Beyaz fosfor, kimyasal bir element olan fosforun yaygın biçimlerinden biridir ve askeri alanda çok yönlü bir mühimmat olarak kullanılmaktadır. Özellikle duman oluşturma kapasitesi nedeniyle askeri operasyonlarda duman bombası olarak tercih edilir. Bunun yanında tank ve diğer zırhlı araçlarda savunma amacıyla el bombası olarak kullanılır. Topçu ve havan birlikleri de hedef noktalarını belirtmek veya koruyucu duman perdesi oluşturmak için beyaz fosfor içerikli mühimmatı kullanır. Bu mermiler, genellikle düşmanın görsel hedef almasını engellemek ve kendi birliklerinin hareketlerini gizlemek amacıyla "duman/işaretleyici" olarak adlandırılırlar.

Beyaz fosfor, tarih boyunca savaş meydanlarında kullanılmıştır. 19. yüzyılda İrlanda milliyetçi hareketi Fenianlar, beyaz fosforu Fenian ateşi adında bir bileşikte kullanmışlardır.

Beyaz fosforun askeri kullanımı, uluslararası arenada tartışmalara neden olmuştur. Her ne kadar beyaz fosfor mühimmatlarının direkt olarak yasaklanmadığı uluslararası antlaşmalar olsa da, bu mühimmatın yol açtığı yanıklar ve ciddi yaralanmalar nedeniyle kullanımı ciddi eleştirilere tabidir. Özellikle sivil bölgelerde veya yoğun sivil nüfusun bulunduğu alanlarda kullanımı, uluslararası hukukun koruma ilkelerine aykırı olarak değerlendirilir.

Fosfor Bombalarının Yasal Durumu

Fosfor bombalarının, uluslararası hukuk normlarına ve Cenevre Sözleşmelerine göre kullanımı tartışmalıdır. Beyaz fosfor, doğrudan sivil nüfusa veya sivil bölgelere yönelik saldırılarda kullanıldığında uluslararası hukuk ilkeleri çerçevesinde kabul edilemez kabul edilir. Çünkü fosfor bombaları, etkilediği bireylerde ağır yanıklara ve uzun süreli yaralanmalara sebep olabilir ve etkisi sivil nüfus üzerinde de devam edebilir.

Ancak, fosfor maddesinin askeri alandaki diğer kullanımları, özellikle duman perdesi oluşturma amacıyla yapıldığında, uluslararası hukuk açısından yasaklanmamıştır. Beyaz fosforun duman oluşturma özelliği, bazı askeri operasyonlarda stratejik olarak değerlidir.

Öte yandan, fosfor bombalarının siviller üzerinde ayrım gözetmeyen etkileri ve çevresel zararları, uluslararası topluluğun endişelerini artırmaktadır. Bu nedenle birçok ülke ve uluslararası organizasyon, fosfor bombalarının sınırlı kullanımını savunmakta veya tamamen yasaklamaktadır. Özellikle sivil bölgelere veya yoğun sivil nüfusun bulunduğu alanlarda kullanımı, uluslararası hukukun insancıl ilkelerine aykırı olarak değerlendirilmektedir.

Fosfor Bombasının Olası Zararları

Fosfor bombalarının kullanımı, hem hemen hem de uzun vadede bir dizi tehlikeli ve zararlı etkiye neden olabilir. Bu etkiler şunlardır:

1. Ciddi Yanıklar: Beyaz fosfor, havayla temas ettiğinde anında yanar. Deriye temas ettiğinde derin yanıklara neden olabilir. Bu yanıklar, tedavi edilmezse enfeksiyonlara ve diğer komplikasyonlara yol açabilir.

2. Solunum Problemleri: Fosfor bombaları patladığında çıkan duman, solunduğunda ciğerlere zarar verebilir. Uzun süreli maruz kalma, solunum yoluyla alınan fosforun zehirlenmeye neden olabileceği anlamına gelir.

3. Çevresel Etki: Fosfor bombaları, toprak ve su kaynaklarını kirletebilir. Bu, hayvanları ve bitki örtüsünü olumsuz etkileyebilir.

4. Uzun Vadeli Sağlık Sorunları: Beyaz fosfor maruziyeti, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, özellikle doğrudan maruz kalan bölgelerde.

5. Toprak ve Su Kirliliği: Fosfor, su kaynaklarına sızdığında içme suyunu kirletebilir. Bu, hem insanlar hem de vahşi yaşam için tehlikelidir.

6. Binalar ve Altyapıya Zarar: Fosfor bombalarının patlaması sonucunda çıkan yoğun ısı, binaların ve altyapının yanmasına veya hasar görmesine neden olabilir.

7. Sivil Kayıplar: Fosfor bombaları, özellikle sivil nüfusun yoğun olduğu bölgelerde kullanıldığında, ayrım gözetmeyen zararlara yol açabilir.

Fosfor bombalarının potansiyel zararları, uluslararası toplumun bu tür silahların kullanımına yönelik endişelerini artırmaktadır. Bu endişeler, uluslararası hukuk normlarına yansımış ve fosfor bombalarının kullanımını sınırlandırmış veya yasaklamıştır.

Fosfor Bombasının Fonksiyonları Nelerdir?

Fosfor bombaları, savaş alanlarında özgün amaçlarla kullanılan özel bir silah türüdür. Peki, fosfor bombasının temel işlevleri nelerdir?

1. Duman Perdesi Oluşturma: Fosfor bombaları, hızla yayılan yoğun duman oluşturma kapasitesine sahiptir. Bu duman perdesi, askeri birimlerin düşmanın gözünden saklanarak hareket etmelerini veya geri çekilmelerini kolaylaştırabilir.

2. Işık Kaynağı Olarak Kullanım: Yanan beyaz fosfor, parlak bir ışık kaynağı oluşturabilir. Bu, gece operasyonlarında veya düşük ışık koşullarında görünürlüğü artırabilir.

3. Tahribat ve Etkisizleştirme: Fosfor bombaları, patladığında yüksek sıcaklıklar üretir. Bu sıcaklık, insanlara, yapıya ve altyapıya ciddi zarar verebilir.

4. Psikolojik Etki: Fosfor bombalarının yarattığı alevler ve duman, düşman askeri birlikleri üzerinde demoralize edici bir etkiye sahip olabilir.

Ancak, fosfor bombalarının bu özellikleri, sivilleri doğrudan hedef alan veya sivil altyapıyı tahrip eden saldırılarda kullanıldığında insani ve etik sorunlara neden olabilir. Fosfor bombasının yol açtığı şiddetli yanıklar, özellikle siviller arasında ciddi yaralanmalara ve ölümlere yol açabilir. Bu, uluslararası topluluğun fosfor bombalarının kullanımı hakkındaki endişelerini artırmış ve bu tür silahların kullanımını sınırlandırmak veya yasaklamak için çeşitli anlaşmaların ve sözleşmelerin yapılmasına yol açmıştır.

Fosfor Bombasının İnsanlara Olan Zararları

Fosfor bombasının patlaması sonrasında maruz kalan bireylerde, fosforun alev alarak vücuda yapışık kaldığında neden olduğu derin yanıklar gözlemlenir. Bu yanıklar sadece deri yüzeyinde değil, daha derin doku katmanlarında da ciddi hasara yol açar.

Solunan fosfor dumanı, akciğerlere ciddi zarar verebilir, solunum güçlüğüne yol açar ve zehirlenmelere neden olabilir. Ayrıca, beyaz fosforun yanma reaksiyonu sonucunda oluşan dumanın içinde, solunum yoluyla alındığında ciddi sağlık sorunlarına neden olan toksik maddeler de bulunabilir.

Fosforun insan vücudu üzerindeki yanma etkisi, kıyafetlere nüfuz edemese bile cilt altı dokulara kadar ilerleyebilir. Bu, yanma etkisinin sadece deri yüzeyinde değil, daha derinlerde, kas ve kemik dokusunda da devam edebileceği anlamına gelir. Özellikle beyaz fosforla temas eden bölgelerde bu yanma süreci çok şiddetli olup, ciddi morbidite ve mortaliteye neden olabilir.

Yanma reaksiyonunu durdurmak için hemen müdahale edilse bile, fosforun vücut üzerindeki yanıcı etkisi tekrar başlayabilir. Bu nedenle, fosfor bombası maruziyetinin ardından mağdurların acil tıbbi yardım alması hayati önem taşır. Fosfor bombalarının bu ölümcül etkisi, uluslararası topluluğun bu tür silahların kullanımına yönelik endişelerinin temel nedenlerinden biridir.